Zen en de kunst van… het ‘in verbinding blijven’ met je leerling
door Maarten Brand en Wilbert Teunissen
Zen en de kunst van… het ‘in verbinding blijven’ met je leerling
Dit komt je vast bekend voor: je krijgt een leerling mee en je bent enthousiast om jouw vakkennis over te dragen. Je begint met goede moed. Maar dan gaan de eerste dagen voorbij en worden de eerste barstjes zichtbaar. Je leerling reageert nét even iets anders dan je had verwacht en dan is leermeester zijn, ineens niet meer zo leuk.
Asociaal
Recent hoorde ik een voorbeeld van een leermeester. Zijn leerling, jonge gast en een beetje gesloten, bleek te menen dat hij na een week al prima wist wat het schildersvak inhield. Hij vond de bemoeienis van de leermeester maar lastig en zat in de pauze het liefst diep in zijn telefoon (en TikTok). Onze leermeester voelde al snel wat irritatie opkomen. En zijn reactie: “Wat asociaal… ach, weet je: laat maar” en “Ik wil best uitleggen wat ik weet, maar in dit soort ongemotiveerd gedoe heb ik geen trek”. Om vervolgens schouderophalend weg te sjokken: “Zoek het uit."
Uit verbinding
Een leermeester loopt aan tegen het gedrag van z’n leerling. Gedrag waar hij niets mee kan en benoemt als ‘lui’, ‘ongeïnteresseerd’ en ‘asociaal’. Misschien is het lastig om een leerling hier op aan te spreken, misschien ben je het type ‘recht door zee’ en zeg je hardop “als het zo moet, weet je: stik er maar in”. Het kan ook zijn dat je vanuit jouw bedrijf simpelweg nauwelijks tijd en ruimte krijgt om jouw begeleiding goed te organiseren.
Wat de oorzaak ook is, de leermeester gaat ‘uit verbinding’ met z’n leerling en dat voorspelt weinig goeds voor de toekomst. Want, voor je het weet is de motivatie en uiteindelijk ook je leerling weg; wat jou bevestigt in jouw idee dat de leerling ‘lui’ en gewoon ‘ongemotiveerd’ is. Onder aan de streep ben je een potentieel waardevolle collega kwijtgeraakt. Hoe kan je dit voorkomen?
Onderhoud de motorfiets
Ik moest direct denken aan het boek ‘Zen en de Kunst van het Motoronderhoud’. Een verhaal uit begin jaren ‘70 van filosoof Robert Pirsig, waarin de hoofdfiguur op de motor met zijn zoon achterop door Amerika rijdt. In dit verhaal staat de motorfiets in het middelpunt (voor de liefhebber; een Honda CB77 Super Hawk). De motorfiets brengt ze waar ze willen zijn maar als het onderhoud wordt vergeten, dan stopt de motor. Als je de motor goed verzorgt en onderhoudt, dan vind je volgens Robert Pirsig onderweg vanzelf de waarheid, schoonheid, vrijheid en avontuur. Zware kost? Nee hoor, valt best mee.
Zie die motorfiets als de kwaliteit van jouw relatie met je leerling. Iets wat voortdurend onderhoud nodig heeft. Onderhoud plegen is veel meer dan alleen maar ‘een vak leren’. Jouw begeleiding van jonge jongens en meisjes is niet alleen zeggen: ‘Zo houd je een kwast vast’ of ‘Zo zet je een steiger veilig neer’ in de hoop dat die leerling uit zichzelf geïnteresseerd blijft. De motor van jouw kwaliteit als leermeester zit hem in het onderhouden van jullie werkrelatie.
In verbinding blijven
Volgens Pirsig werkt een motor perfect als alle losse onderdelen goed werken en ook goed samenwerken. Dan heb je alleen nog brandstof nodig en een monteur die alles netjes onderhoudt. Pirsig noemt die brandstof ‘Gumption’; vrij vertaald zoiets als 'geloof' of 'wilskracht'. Ook jouw werkrelatie met je leerling vraagt onderhoud. En dat onderhoud kost tijd en aandacht. Het gaat daarbij om het begrijpen van de innerlijke motivatie, behoeften en unieke kanten van jouw leerling (de eigen-aardigheid van jouw leerling).
Het gaat om de brandstof (‘Gumption’). Als je dat als leermeester begrijpt, zal het gedrag van je leerling ook veranderen. De begeleiding van je leerling lukt alleen als je contact maakt en je blijft verplaatsen in je leerling. Nooit de moed opgeven en altijd ‘in verbinding’ blijven dus!
Om bij het beeld van een motor te blijven: de motor zal probleemloos starten als het contact werkt. En contact leggen doe je als leermeester. En door middel van dat contact zal bij je leerling het geloof groeien dat het gaat lukken. Succeservaringen helpen jouw leerling te groeien en, al oefenend, de vakman/-vrouw te worden die we graag zien.
Eén ding is zeker
Zonder jouw geloof in je leerling, en de wilskracht samen jullie doel te bereiken, wordt de reis een hele moeilijke en zware tocht. Een tocht waarvan je je mag afvragen of jullie wel op de bestemming zullen aankomen. Onthoud daarom: maak ‘oerendhard’ contact en daarna kan jullie reis beginnen (en blijf altijd ‘in verbinding’).