'Bij twijfel… niet doen!!?'

door Maarten Brand en Wilbert Teunissen

30-01-2023

Dit was de lijfspreuk van mijn oma van vaderskant, ze is 89 jaar geworden. Mijn vader was de oudste uit een groot gezin. Als kleinkind was ik vaak bij mijn oma, ze had een winkel en wat ik nog veel mooier vond, een kleine boerderij met varkens en kippen. Een groot stuk land achter het huis met ook een grote brede sloot. Daar ging het mis!
Ik was flink van streek. Helemaal doorweekt, stinkend als een otter en bibberend van de kou werd ik in de bijkeuken uit mijn kleren geholpen. “Jongen…. bij twijfel niet doen” was het enige dat mijn oma me zuchtend toefluisterde.

Twijfelen is verstandig

Twijfel speelt op vele manieren een rol bij leermeesters (maar ook bij leerlingen). Hoe zit dat precies?

Stel je voor je krijgt nu, als je dit leest, als leermeester te horen dat je, vanaf morgen, een nieuwe leerling bij je krijgt. Je leerling blijft twee jaar. Misschien is dat voor jou heel normaal, toch kan je je rustig afvragen of je nu wel goed voorbereid bent. ‘Wie is die leerling?’, ‘Welke opleiding en welk niveau doet hij/zij?’, ‘Zijn er dingen die je graag vooraf zou willen weten, zoals medicijngebruik of een ‘rugzakje’?’.

Als leermeester zou ik zeker twijfelen. Ik zou in ieder geval, voordat we aan het werk gaan, eerst willen kennismaken en afspraken willen maken met de leerling over hoe we de komende tijd gaan samenwerken. Ook van mijn werkgever zou ik de garantie willen hebben dat ik mijn tijd, de komende periode, goed kan verdelen tussen begeleiden en mijn eigen productiviteit. Die twijfel wordt vaak snel aan de kant geschoven, met alle gevolgen van dien. Dan wordt jouw goede wil, snel gevoeld als een ‘straf’, als je met je werk in de knel komt doordat je uit je uren loopt omdat je leerling (geheel terecht) jouw aandacht vraagt. Je twijfelt, begrijpelijk, of leerlingen begeleiden wel iets voor je is. Als je het mij vraagt: luister naar dat korte moment van twijfel waarop je hoort van je nieuwe leerling.

Bij twijfel niet doen!?

Of liever: neem even de tijd en denk er goed over na. Vraag je af wat voor jou een voorwaarde zou zijn om met een nieuwe leerling aan de slag te gaan. Misschien wil je kennismaken; een gesprek vooraf; je leerling de gelegenheid geven eerst goed te ‘landen’ in het bedrijf…
Je mag namelijk, in het belang van het bedrijf, jouw leerling en jezelf, best wat voorwaarden stellen aan je rol als leermeester. Je kunt altijd nog bedanken voor de eer, maar waarom zou je? Met een leerling werken houdt je scherp. En wat is er leuker dan jouw vakvaardigheden terug te zien komen in de aanpak van je leerling?

Bij je leerling speelt twijfel net zo goed een belangrijke rol:

Twijfel als je op je eerste dag, met je broodtrommeltje en je handgereedschap, om half 6 bij de kerk moet staan en nog helemaal niemand van je nieuwe collega’s hebt gezien of gesproken;
Twijfel als niemand zich voorstelt en jou nauwelijks op je gemak stelt;
Twijfel als je de eerste dag alleen maar aan het vegen, afwassen en schuren bent;
Twijfel als iedereen in de keet voor zich uitstaart of op zijn telefoon zit;
Twijfel als je leermeester eigenlijk geen idee heeft wat je allemaal van school moet doen. (“de leermeester zal het wel weten en zolang hij niks zegt gaat het goed, toch?”);
Twijfel als je klasgenoten enthousiast vertellen over hun speciale schilderopdrachten;
Twijfel als je thuis te horen krijgt dat je niet mag accepteren dat je alleen maar de K*t-klussen mag doen twijfel, twijfel, twijfel……

Voorkomen is beter

Het ergste wat je als leerling kunt voelen is, je raadt het al; TWIJFEL. Heb ik wel het juiste leerbedrijf gekozen? Is deze leermeester wel goed? Vind ik dit allemaal wel leuk? Vergeet niet dat op social media, continue een wereld te zien is met allemaal gelukkige, rijke en succesvolle leeftijdsgenoten. Als twijfel bij een leerling toeslaat merkt een leermeester dat nauwelijks, maar er zijn wel signalen. een paar signalen kunnen zijn:

Je leerling trekt zich terug en wordt stiller;
Je leerling zit voortdurend op zijn telefoon (de trouwe metgezel in een ongemakkelijke omgeving);
Je leerling lijkt steeds minder gemotiveerd te worden;
Je leerling gaat ‘irritant gedrag’ vertonen (niet opvolgen van opdrachten; “ja maar” in elke zin; veel op de Dixi; toch met airpods in werken etc.).

De twijfel de baas, zorg voor een PLAN!

Wat kan jij als leermeester doen om de twijfel bij een leerling vóór te zijn? Het simpele antwoord is: heb een PLAN!

Zorg dat je zo snel mogelijk, liefst al bij de selectie van de leerling, kunt aansluiten bij de gesprekken met de kandidaat leerlingen;
Maak werk van de onboarding (gebruik daarvoor onze checklist onboarding;
Nodig je leerling, als hij mag komen, apart uit en maak kennis, bespreek de regels van het bedrijf etc.
Bespreek ook samen jullie wensen met betrekking tot de samenwerking (beter dan achteraf telkens de politieagent moeten spelen);
Luister naar je leerling. Hoe zit deze in elkaar, wat vindt hij/zij belangrijk, hoe wil de leerling begeleidt worden, hoe ziet deze de toekomst voor zich, wat verwacht hij/zij van een leermeester? Allemaal belangrijke vragen;
Neem de BPV erbij en plan vanaf week 1 hoe deze de komende tijd onderdeel wordt van het leertraject. Zo bestaat er geen twijfel over of je als leerling wel in goede handen bent. De leermeester is er voor jou!

Eigenlijk zit mijn oma in ieder van ons. Twijfel is een hele gezonde waarschuwing bij ongemakkelijke of onveilige omstandigheden. Twijfel beschermt ons, twijfel helpt ons. Maar twijfel is ook een signaal dat je serieus moet nemen anders heb je zomaar een … nat pak (en een oorontsteking in mijn geval).